წმინდა ილია მართალი არაერთხელ აღნიშნავდა იმას, რომ ერის დაცემა და გაპარტახება იწყება მაშინ, როცა ერი თავის ღირსეულ წინაპრებს და მამულიშვილებს პატივს არ მიაგებს. სათქმელი ამ კეთილშობილ ადამიანს ერთადერთი ჰქონდა. საქართველოს დაცემა მისთვის ერთდროულად ნიშნავდა ქართველთა ქრისტიანული შეგნების წახდენასაც, ჩვენი ქვეყნის დაგლახაკებასაც და თავის ნებაზე მიშვებული ქართული ენის გარყვნასაც - ანუ რწმენის, მამულისა და ენის ერთიანად მორყევას. ეს სათქმელი ჩვენს დროში მით უფრო აქტუალურია. ამ საკითხზე ინტერვიუ ვთხოვეთ ზემო ბეთლემის ეკლესიის მღვდელმსახურს, მამა ზურაბ მჭედლიშვილს.

- მეფობა ამავდროულად თავის თავში მოიცავს მზრუნველობას, პასუხისმგებლობას, თავდადებას მათდამი, ვინც მას აბარია, ანუ ის უცილობლად უნდა იყოს კეთილად გამგე, თუმცა კი ცოდვით დაცემის შემდეგ ადამიანში ეს ხატებაც შეილახა. მირონცხებულობა მოწოდებაა სამართლიანი მართვა-გამგებლობის, გონიერების, ერის პატრონობის, თავდადებისა და მსხვერპლის გაღებისაკენ. მეფედცხებულობა სათავეს იღებს ებრაელი ხალხისათვის მეფის გამორჩევიდან, როდესაც სამუელ წინასწარმეტყველის მიერ მეფედ იკურთხა საული: "ახლა შეისმინე მათი სიტყვა, ოღონდ გააფრთხილე და აუხსენი უფლებები მეფისა, რომელმაც მათზე უნდა იმეფოს" (პირველი მეფეთა, VIII, 6); "უთხრა უფალმა სამუელს: შეიწყნარე მათი სიტყვა და დაუდგინე მათ მეუფე" (VIII, 22); "აიღო სამუელმა ზეთით სავსე ქილა, თავზე დაასხა, აკოცა და უთხრა: "აჰა, გხცო უფალმა თავისი სამკვიდროს მთავრად" (X, I).

- ქრისტიანობამ გადაარჩინა საქართველო. მეფობის, კეთილმწყემსობის იდეალიც ქრისტიანობითაა ნასაზრდოები, რაც, უპირველესად, ერისა და ქვეყნის ღირსეულ სამსახურს გულისხმობს. ქართველ მეფეთა ცხოვრება თვალსაჩინო მაგალითია იმისა, თუ რამდენად შორსაა კეთილი მწყემსისათვის საკუთარი კეთილდღეობის მოწყობის სურვილი. რამდენად ღრმად ჰქონდათ მათ შეგნებული სახარებისეული სიბრძნე: "მწყემსმან კეთილმან სული თვისი დასდვის ცხოვართათვის".

- ქართველი მეფენი სწორედ ასე ცხოვრობდნენ. ჩვენს ისტორიაში ხშირად იყო უფლისწულთა მძევლად მიცემა საკუთარი ქვეყნის სანაცვლოდ. ქართველი მეფეები უმძიმეს ადამიანურ დაბრკოლებებს ლახავდნენ, რათა ერის საკეთილდღეოდ გადაედგათ ნაბიჯი; აღარაფერს ვამბობთ საკუთარი სიცოცხლის გაწირვაზე. ასეთ დიდ სულიერ საფეხურზე ასვლას დიდი სიყვარული სჭირდება ღმრთისა და საკუთარი ქვეყნისა. მას უდიდესი სულიერი მუხტი მოაქვს როგორც ქვეყნისთვის, ასევე ზოგადად, მთელი კაცობრიობისა და მისი ისტორიისთვის, რადგანაც ხშირ შემთხვევაში, ვისგანაც ეწამებოდნენ ჩვენი ხელმწიფენი, იმ ადამიანებსაც აფიქრებდათ მათი თავგანწირვა, უჩნდებოდათ კრძალვა არა მარტო მათდამი, არამედ მათი სარწმუნოებისა და ხალხის მიმართაც.

შოთა რუსთაველი მეფობის ისეთ სახეს ირჩევს, როგორიც "მწყემსი კეთილია"

"იყო არაბეთს როსტევან, მეფე ღმრთისაგან სვიანი, 

თვით მეომარი უებრო, კვლა მოუბარი წყლიანი".

როსტევანის ყველა მეფურ ღირსებას იმეორებს სულხან-საბას მეფე ფინეზი "რომელსა სიკეთისა და სიქველისაგან ეგოდენი მოწყალებანი შეეკრიბნა გულსა თვისსა, თავად არ აღირაცხებოდა. სიფიცხლე და უწყალოება ჯავრისანი გულისაგან ღვთის შიშისა გექარვებინა"... მეფის "სიტკბო და ალერსი ესრეთ შეეტკბოთ, ჩვილთა წულთაებრ, სძისა და ძუძუთა უსაყვარლესად მიეზიდნათ". ამავე დროს, "მისი შიში და ზარი ესრეთ განფენილ იყო პირსა ყოვლისა ქვეყანისასა, მეხის ტეხისა უსაზღვროდ მიაჩნდათ". უფლისწულის აღზრდისას სულხან-საბა განსაკუთრებულად აღნიშნავს ერთ გარემოებას: `მრავალნი მწყემსნი უმჯობეს არიან უგვანთა მეფეთაო". რაკიღა "მწყემსი კეთილი" ღვთის ნების განმახორციელებელია ამქვეყნად, მაშინ იგი ჭეშმარიტი მწყემსის - მაცხოვრის დარად უნდა იქცეოდეს.

აქვე შეუძლებელია არ გავიხსენოთ ღირსი მამის - გრიგოლ ხანძთელის დალოცვა ბაგრატოვანთა სამეფო შტოსი: "გაკურთხენინ ყოველნი პირმან ქრისტესმან და ყოველთა წმიდათამან, რამეთუ ჭეშმარიტად სამართალ არს სიტყვაი ესე: "სადა არს პატივი მთავრობისა, მუნ არს მსგავსებაი ღმრთეებისაი". ამის ხორცშესასხმელად "მწყემსმა კეთილმა" ყოველი ტკივილი, შეურაცხყოფა, უსამართლო ბრალდება მაცხოვარივით უნდა დაითმინოს, რათა გაიგოს, რა განსაცდელითა და გაჭირვებითაა აღსავსე ჩვეულებრივ მოკვდავთა ყოფა...

გავიხსენოთ წმ. მეფე ვახტანგ გორგასლის ამქვეყნიური ცხოვრების ბოლო წუთები. მეფისა, რომლის სახელს უკავშირდება საქართველოს ავტოკეფალიის საფუძვლის ჩაყრა, იერუსალიმში ქართველთა ჯვრის მონასტრის მშენებლობა, უამრავი ეკლესია-მონასტრის დაარსება თუ განახლება. საწუთროს დატოვებამდე მან თავისთან იხმო კათალიკოსი, მეუღლე, შვილები, ყველა წარჩინებული და თავის ერს ანდერძად დაუტოვა: "მტკიცედ სარწმუნოებასა ზედა დგეთ და ეძიებდით ქრისტესათვის სიკვდილსა, სახელსა მისსა ზედა, რათა წარუალი დიდება მოიგოთ".

მოწამეობრივად აღსრულებული თუ მძიმე შრომით, ღვაწლით, გამუდმებული მარხვითა და მკაცრი ცხოვრების წესით დამაშვრალი ჩვენი მეფეები სიკვდილის წინ უფალს ავედრებდნენ პირველ რიგში სამეფოს, შემდეგ ერს, საკუთარ ოჯახს და სულ ბოლოს თავიანთ სულს, ხოლო როცა მათ ხალხი საკუთარი სიცოცხლის დაზოგვას ურჩევდა, ისინი რჩეულთათვის შესაფერის ნაბიჯს დგამდნენ მუდამ: `რა სარგებელ არს ცხოვრება ჩემი, უკუეთუ ჩემთვის მრავალ სული მოკვდეს და მე ტვირთ-მძიმე ცოდვითა განვიდე სოფლისა მისგან. იყოს ნება ღმრთისა: უკუეთუ მომკლან, ვგონებ, რომ ქუეყანა უვნებლად დარჩეს". ეს სიტყვები წმინდა მეფე დემეტრე მეორე თავდადებულს ეკუთვნის.

- ჩვენდა სამწუხაროდ, დღევანდელ დღეს ხშირია ჩვენი მხრიდან ჩვენივე ღირსების მასხრად აგდება. მხედველობაში გვაქვს სხადასხვა გასართობ გადაცემაში ქართველ მეფეთა გაშარჟება, გამოგონილი ამბების მიწერა მათთვის, რათა სანახაობრივად უფრო "მიმზიდველი" გახდეს სიუჟეტი. განა შეიძლება ყველაფრის აბუჩად აგდება? რატომ ირჩევენ მაიმცდამაინც ქართველ მეფეებს? საფიქრებელია, რომ ამგვარი რამ მიზანმიმართულად ხდება...

- გადაცემის ავტორები ამით დიდად ცოდავენ; ისინი ზიანს აყენებენ როგორც საკუთარ თავს, ასევე მთელ საზოგადოებას. შეუძლებელია, ერთსა და იმავე ადამიანზე ლოცვას აღვავლენდეთ, მის მიერ განვლილ წმინდა ცხოვრებაზე და ღირსებებზე სკოლაში ვასწავლიდეთ და ამავდროულად ე.წ. ,,შოუებით'' მათ დავსცინოდეთ, უხამს მოქმედებებსა და აზრს ვაწერდეთ. ამგვარი რამ მიზანმიმართულად ხდება, რათა მომავალ თაობას მათთან მიმართებაში ჩამოუყალიბდეს ინდიფერენტული დამოკიდებულება, შეილახოს ჩვენ დიდ მეფეთა განსაკუთრებულობა, რათა გაქარწყლდეს ის ღირსებანი, თავდადებანი, ღირებულებანი, რისთვისაც ისინი იღვწოდნენ. ნებისმიერი ერი ინატრებდა მათი ქვეყნის ისტორიასა და წმინდანთა დასში ასეთი მარგალიტების ყოლას, ჩვენ კი ჩვენივე ხელით ვანადგურებთ ყველაფერს. სულ ახლო წარსულში მძლავრი იდეოლოგიური მექანიზმი აშკარად დაუფარავად ებრძოდა ჩვენს კულტურას, ისტორიას, წინაპართა ნაამაგარს... თითქოს დამთავრდა ეს ტანჯვა, მაგრამ ახლა სხვაგვარად, შენიღბულად მოქმედებს სხვადასხვა იდეოლოგიას ამოფარებული უკეთურება. დღეს თუ ჩვენსავე ღირსებას დავცინით, ამ სიცილში უმეცრება გამოსჭვივის. გასულ საუკუნეში სწორედ ასე დაიწყო მოქმედება ცნობილმა იდეოლოგიამ და ცოტა ხანში საკუთარი ისტორიის, კულტურის, ახლობლების, ოჯახის, მშობლების ჯალათები აღზარდა; ამის შედეგს დღემდე იმკის ჩვენი ქვეყანა. საერო და სასულიერო არისტოკრატიის მოსპობა, ინტელიგენციის განადგურება, ერის გენოციდი – ყველაფერი სწორედ ეროვნულ ღირებულებებს დაპირისპირებული ადამიანების ხელით მოხდა. საზოგადოება სერიოზულად უნდა დაფიქრდეს ამაზე. აქვე გვინდა შეგახსენოთ ისტორიული მომენტი ებრაელი ერის ცხოვრებიდან, როდესაც მეფე საული დევნიდა მეფსალმუნე დავითს; მომავალ მეფეს რამდენჯერმე ჰქონდა იმის საშუალება, რომ საული მოეკლა, მაგრამ ხელი არ აღმართა მასზე: ,,ღმერთმა დამიფაროს, რომ ასეთი საქმე ვუყო ჩემს ბატონს – უფლის ცხებულს! ხელს როგორ აღვმართავ მასზე, რადგან უფლის ცხებულია იგი!'' (პირველი მეფეთა, 24,7). აი, ასეთი დამოკიდებულებაა ღმრთისგან ცხებულ მეფეთა მიმართ და მით უფრო, როცა ასეთი მეფენი წმინდანებად არიან შერაცხულნი, მათდამი უმეტესი მოწიწება და კრძალვა გვმართებს!

 - დავით წინასწარმეტყველის შთამომავლად წოდებული და ღირსი მამა გრიგოლ ხანძთელის მიერ უკუნისამდე ჟამთა დალოცვილ-კურთხეული ბაგრატოვანთა სამეფო დინასტია ქართველი ერის მიერ არ იყო უარყოფილი. ჩვენი ქვეყნის სამეფო ტახტი დამპყრობელმა გააუქმა. დროთა უკუღმართობის გამო ქართველ ერს აღარ მიეცა ამ საკითხზე სერიოზულად დაფიქრების საშუალება. ახლა ჩვენთვის წმიდათაწმიდა და აუცილებელია ისტორიული მემკვიდრეობის აღდგენა – პირველ რიგში იმიტომ, რომ მეფობა ღვთივკურთხეულია. მისი აღდგენა მრავალი სასიკეთო საქმისა და ეროვნული ფასეულობების დაბრუნებას უზრუნველყოფს. თუნდაც ტიტული ქართველ მეფეთა – მეფე აფხაზთა, ქართველთა, რანთა და კახთა ჩვენი ქვეყნის გაერთიანების გვირგვინი იქნება.

მართვის ასეთი სისტემა ბევრ ევროპულ ქვეყანაში მოქმედებს და არანაირად არ უშლის ხელს დემოკრატიული პროცესების განვითარებას. ეს ინსტიტუტი მძლავრი ბურჯია მათი სახელმწიფოებრიობისა; მას უდიდესი როლი აკისრია როგორც ავტორიტეტს ქვეყნის სტაბილიზაციის, პოლიტიკური კულტურის განვითარებაში, ერის ღირებულებების ჩამოყალიბებაში, სახელმწიფოებრივი მემკვიდრეობის შენარჩუნებაში, სოციალურ და საგანმანათლებლო სფეროში. ცნობილია, რომ მონარქები ყოველთვის უდიდეს თანადგომას უწევდნენ საკუთარ ხალხს. მეორე მსოფლიო ომის დროს ინგლისის სამეფო კარი ზუსტად ისევე ცხოვრობდა, იკვებებოდა და ისევე ათბობდა თავის სასახლეს, როგორც ეს რიგით ინგლისელ მოქალაქეს შეეძლო. ამან უდიდესი სტიმული მისცა ერს – ებრძოლა გამარჯვებამდე.

მრავალია ამის მაგალითი უახლოეს ისტორიაში. მოვიყვან ციტატას უწმინდესისა და უნეტარესის, სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის სააღდგომო ეპისტოლედან: "ღვთისა და მამულისათვის დამაშვრალნო, მეფენო და დედოფალნო ჩვენნო, შემწეობა თქვენი დღეს განსაკუთრებით სჭირდება საქართველოს, მტერი ლამობს შერყვნას რწმენა, დაფლითოს და დაანაწევროს ჩვენი მამული, ჩვენი ენა. თქვენი ლოცვით დაიცავით და დაიფარეთ სულიერი და ეროვნული საგანძური ჩვენი და აღადგინეთ საზღვარი საქართველოსანი. ერთ ძალად შეგვკრიბეთ და შესთხოვეთ უფალს ერთსულოვნება ჩვენი, რათა ვიყოთ ერთი სამწყსო და უფალი იყოს მწყემსი ჩვენი".