საიტი მუშაობს ტესტურ რეჟიმში

საქართველოს სამეფოსათვის

საქართველოს სამეფოს ისტორია

მსოფლიო მონარქიები

მართლმადიდებლობა და მონარქია

პრესა და ანალიტიკა

ლიტერატურა და ხელოვნება

კონტაქტი ankara escort adana escort izmir escort eskisehir escort mersin escort adana escort escort ankara

ჩვენებურები > შორეული ახლობელი

ქართველ ებრაელთა ღვაწლი და მომავლის კეთილი ნება
გიორგი ერიშვილი

ოცდაექვსი საუკუნის მანძილზე ცხოვრობენ საქართველოში ებრაელები. იმ დროიდან მოკიდებული, რაც ბაბილონის ტყვეობის შემდეგ ნაბუქოდონოსორისაგან დევნილი მათი ნაწილი ქვეყნიერებაზე დაიფანტა და ერთი ჯგუფი იბერიელებმა შეიფარა, მათ არასოდეს უგრძვნიათ თავი უცხოდ ამ მიწაზე. კიდევაც მეტი, ქართველ ხალხს იმდენად შეეთვისნენ და შეეხმატკბილნენ, რომ საკუთარ ეროვნებას მათიც ზედ დაურთეს და ,,ქართველ ებრაელად'' იწოდნენ. საუკუნეების მანძილზე თვალისჩინივით უფრთხილდებოდნენ ორივე ერის სახელსა და ღირსებას. თვისტომის თავს მოწეული მრავალი განსაცდელის ჟამს ისინი მთელ მსოფლიოს ანცვიფრებდნენ მათი მეორე სამშობლოს მკვიდრებთან ძმური თანაცხოვრებითა და მასპინძლების დიდსულოვნებით, რასაც საყოველთაოდ ცნობილი შემდეგი მაგალითიც მოწმობს:

გასული საუკუნის დამდეგს, 1913 წელს, ფრანკფურტში, ებრაელთა ერთ-ერთ დიდ საერთაშორისო თავყრილობაზე, სადაც დელეგატები ერთმანეთზე უფრო შემზარავ ფაქტებს ჰყვებოდნენ თავიანთ ქვეყნებში ებრაელების დევნა-შევიწროების შესახებ – საქართველოდან ჩასულმა სასულიერო მოღვაწემ, დავით ბააზოვმა უეცარი დისონანსი შეიტანა დამსწრე საზოგადოებაში და თვალებგაფართოებულ აუდიტორიას გაუგონარი სენსაცია ამცნო:

– ქვეყანა, საიდანაც მე ჩამოვედი, შორეულ კავკასიაშია. მას საქართველო ჰქვია. ეს არის ქვეყანა, სადაც არასოდეს არ ყოფილა ებრაელთა რბევა. მის შვილებს არასოდეს არ აუწიოკებიათ ჩემი ხალხი და აგერ, ოცი საუკუნეა, ტკბილად და ძმურად ვცხოვრობთ.

ეს იმდენად გამორჩეული განცხადება იყო გამოსვლების საერთო კონტექსტიდან, რომ კონფერენციის თავმჯდომარემ, საფრანგეთის წარმომადგენელმა – გენერალმა ლიფმონმა საჯაროდ განუცხადა თანამემამულეებს:

– ძმებო, თქვენს წინაშე დგას თქვენი ძმა შორეული ქვეყნიდან. ეს ქვეყანა შორს არის ჩვენგან, მაგრამ იგი ახლოს უნდა იყოს ყველა ებრაელის გულში. ევროპა დღეს ცდილობს ადამიანის სიყვარულის განხორციელებას, ეს კი ქართველ ერს 2000 წლის წინათ ჰქონდა შეთვისებული. ამის მოწმეა მცხეთის ქალაქი და მისი პრეზიდენტი – მამასახლისი, რომელიც დაუხვდა იერუსალიმიდან გამოსულ ებრაელებს პურ-მარილით. აქ ისტუმრა ძმურად და დღევანდლამდე თუმცა ბევრი ცვლილება მოხდა ამ მშვენიერ ერში, მაგრამ თავისი იდეალი ადამიანის სიყვარულისა და ძმური განწყობისა, მათში შეუცვლელია... – კიდევ მრავალი საქებარი სიტყვა თქვა გენერალმა ქართველთა მისამართით და ბოლოს დასძინა: – ქართველ ერს შეუძლია ამაყად წარმოთქვას: ,,ჩვენც გვყავდა მეფეები, სამღვდელოება, მხედრობა, მწერლობა, მაგრამ სხვა ერების დევნა ფიქრადაც არ მოგვსვლიაო, ევროპის ძალებით დაქცეულ სისხლში ჩვენი ხელი არ გასვრილაო''. აი, ასეთია ქართველი ხალხი და მათი ის ქვეყანა, საიდანაც ჩვენი სტუმარი ჩამოვიდა!

კრებაზე გამაყრუებელი ტაშისცემა ატყდა და ყველა ერთხმად გაიძახოდა: – გაუმარჯოს ქართველ ხალხს! სიცოცხლე და ბედნიერება ქართველ ხალხს! – ბევრი ადამიანის თვალებზე ცრემლები კიაფობდა, საზოგადოება დიდხანს ვერ დამშვიდდა. გენერალმა კი თავისი სიტყვა ასე დაასრულა: – შვილებო, ანდერძად გქონდეთ, ვისაც როგორ შეგეძლოთ, იმით გამოხატეთ ქართველი ერის სიყვარული!''

ასეთი იყო ფრანკფურტის ყრილობაზე დავით ბააზოვის გამოსვლის შედეგი. ქართველ ებრაელობას სხვა დროსაც არაერთგზის დაუდასტურებია თავიანთი კეთილი მასპინძლებისადმი, ქართველებისადმი მადლიერება და სიყვარული, ხოლო თუ როგორია ქართველთაგან ამ სიყვარულზე მისაგებელი, ამის ახსნის მცდელობა ქვემოთ წარმოდგენილ წერილში გახლავთ:

 

 

ქართველთა და ებრაელთა ურთიერთობებს უძველესი დროიდან საგანგებო სამეცნიერო გამოკვლევა უძღვნა კირიონ ქართველთა კათალიკოსმა: ,,იუდეველები ძველს ივერიაში; საყოველთაო მოლოდინი მესიისა; განთესილ იუდეველთა გავლენა ჩვენი წინაპრების სარწმუნოებაზე და ებრაელთა მიერ საუფლო კვართის ჩამოტანა მცხეთაში''.

აქ ყველაფერი სათაურშივეა გაცხადებული და შემდგომ მთელ წერილშია მოთხრობილი, თუ როგორ მოხდა სალმანასარის ასურელი და ნაბუქოდონოსორის ბაბილონური დევნის შედეგად დატყვევებული და განთესილი ებრაელების დამკვიდრება საქართველოში ძველი წელთააღრიცხვის VIII-VI საუკუნეებში, როგორ მოიტანეს მათ ცნობა ერთი ჭეშმარიტი ღმერთის შესახებ და როგორ ეზიარა იბერთა ტომი მონოთეისტურ მსოფლმხედველობას; ხოლო რათა სრულად წარმოვაჩინოთ მადლიერების ნიშნები ძველი აღთქმის საიდუმლოს მომპოვებელი რჩეული ერის მიმართ, უნდა მივდიოთ მის თხრობას:

ღვთის რჩეული ერის – ისრაელის დანიშნულება – ორგვარი იყო: იგი უნდა ყოფილიყო ქრისტიანული ეკლესიის შობის ადგილიცა და მას ქრისტიანობისათვის გზაც უნდა გაეკვლია წარმართებში. სხვა ხალხებისაგან განსხვავებით ებრაელ ერს გამოარჩევდა ერთი ღმერთის აღიარება, რომლის თაყვანისცემაც, ყველა ქვეყანაში განთესილ ებრაელთაგან, მხოლოდ იერუსალიმის ტაძარში ხდებოდა. მესიის მოლოდინს, რომელსაც მთელი სამყაროს ებრაელები სასოებდნენ, ებრაელების გავლენით, ბევრნი წარმართნიც იზიარებდნენ. სწორედ აქ ეყრებოდა საფუძველი ორი ერის სულიერ თანაზიარობას: ქართველებიც მოელოდნენ უკვე არაჩვეულებრივ ყრმას, რომელიც იმისთვის უნდა შობილიყო, რომ წარმართობის ,,ნათელი'' დაებნელებინა. ჩვენს წარმართ წინაპრებს სმენოდათ მათი უმთავრესი ეროვნული კერპის – არმაზისაგან მომდინარე შემდეგი სიტყვები: ,,შობილი ვარ მე უნათლესი ნათლისაგან, ხოლო ახალშობილი (ყრმა) განმზადებულ არს დასაბნელებლად ჩემი ნათლისა''. ასე რომ, უკვე გასაკვირი აღარ არის, როდესაც წმიდა ნინოს ლოცვის შედეგად კერპები იმსხვრეოდა საქართველოში, ქართველობა ფსიქოლოგიურად მზად ყოფილიყო ამ მოვლენის ტრაგიკული განცდის გარეშე გადასატანად!

მაშასადამე, საქართველოს მიწა-წყალზე ერთად იდგა წარმართობა და იუდეველობა. იუდეველები აქ საკმაოდ დიდ საზოგადოებას შეადგენდნენ, რომლის რწმენასა და მოლოდინს, ნებსით თუ უნებლიეთ, უსათუოდ უნდა მიეპყრო ჩვენი წინაპრების ყურადღება, მით უმეტეს, რომ თავიანთი კერპები მათ უკვე ვეღარ ანიჭებდნენ ვერანაირ შვებას თუ ნუგეშს. ამ დროისათვის ქართველები ებრაელთა მონოთეისტური რელიგიის ძლიერი ზეგავლენის ქვეშ იყვნენ. ქართველ ებრაელობას ჰყავდა თავისი საკუთარი საეკლესიო იერარქია, მღვდელმსახურით სათავეში. და ეს თანამდებობა მცხეთელ ებრაელობაში მემკვიდრეობით გადაეცემოდა. სწორედ ერთი ასეთი მემკვიდრეობითი სასულიერო პირის, აბიათარ მღვდლის ნაამბობი გადმოგვცემს ქართველი ებრაელების ღვაწლს საქართველოს ქრისტეს ნათელთან ზიარების საქმეში:

იესო ქრისტეს საქმეთა განსასჯელად იერუსალიმიდან ანნა მღვდელმთავარმა ყველა ქვეყნის ებრაელებს მოუწოდა და მცხეთას ეს ცნობა მღვდელ ელიოზსაც მოუვიდა. როცა ელიოზმა, სხვა იუდეველებთან ერთად, იერუსალიმს წასვლა გადაწყვიტა, მაშინ დედამისმა, ღვთისნიერმა მოხუცმა დედაკაცმა (რომელიც ჩამომავლობით ელია მღვდელმთავრის გვარისა იყო), ასე მიმართა ვაჟიშვილს: ,,წარვედ, შვილო, წოდებისა მაგას მეფისასა და წესსა სჯულისას, გარნა რომელსა ისინი განიზრახვენ, ნუ შეერთვინ ცნობაი შენი! ნუ, შვილო ჩემო, რამეთუ იგი არს სიტყვა წინასწარმეტყველთა და იგავი ბრძენთა და საიდუმლო დაფარული ჰურიათაგან და წარმართთა ნათელი და ცხოვრება საუკუნო''.

ელიოზ მცხეთელი და ლონგინოზ კარსნელი იერუსალიმს გაემგზავრნენ. იქ ისინი მაცხოვრის ჯვარზე ვნების შემსწრენი აღმოჩნდნენ, ხოლო მცხეთაში, ელიოზის ღვთივგანბრძნობილსა და ნათელმხილველ დედას ანაზდად სამსჭვალზე ჩაქუჩის ცემის ხმა ესმა, ოდეს იუდეველები ჯვარზე აკრავდნენ იესოს და შეიცხადა: ,,მშვიდობით, მეუფებაო ჰურიათა, რამეთუ მოჰკალით თავისა თქვენისა მაცხოვარი და მხსნელი და იქმნენით ამიერითგან მტერ და მკვლელ შემოქმედისა! ვაი, თავსა ჩემსა, რომელ არა მეუფლა მე უწინარეს ამისსა სიკვდილი, რათამცა არღარა სმენილ იყო ყურთა ჩემთა არცაღა შემდგომად ამისა ღირს ვიქმენ მე ხილვად ნათლისა წარმართთა ზედა და მშვიდობა ისრაილისა''. როგორც კი დაასრულა ეს სიტყვა, სულიც განუტევა.

ქრისტეს ჯვარცმის შემდეგ, როდესაც მეომრებმა წილი ჰყარეს ქრისტეს კვართზე, იმ მეომართაგან, ვისაც წილად ხვდა ეს სამოსელი, ელიოზ მცხეთელმა შეისყიდა და მცხეთაში ჩამოიტანა. აქ მას შეეგება დაი მისი, სიდონია, რომელმაც დედის სიკვდილის ამბავი აუწყა და, როცა ელიოზმა დაუდასტურა დას დედის წინათგრძნობის გამართლება და ჯვარცმულის სისხლიანი კვართიც უჩვენა, სიდონიამ უმალ გამოართვა, ცრემლთაღვრით ეამბორა, გულში ჩაიკრა და იმწამსვე კვართიანად უსულოდ დაეცა მიწაზე. ვერავითარმა ძალამ ვერ შეძლო მისთვის ხელიდან ამ კვართის ართმევა. რამდენიმე დღის შემდეგ ელიოზმა მიწას მიაბარა თავისი და და მასთან ერთად – საუფლო კვართი!

თავისი ნაშრომის დასასრულ  კირიონი დაასკვნის: ,,ეს კვართი ღმერთკაც იესო ქრისტესი, ჩამოტანილი ივერიის ძველ დედაქალაქ მცხეთაში, ქართველ ებრაელთა მთავრის – ელიოზის მიერ, იყო პირველი საღმრთო კურთხევა მოწამეობრივი საქართველოსათვის, და უეჭველი წინდიც იმისა, რომ უფალი მარადის შემწე და მფარველი იქნება იმ ნეტარი ქვეყნისა, რომელიც წილად ხვდა მოქცევა-განათლებისათვის მის ყოვლადწმიდა დედას – მარადის ქალწულ მარიამს''.

ათი საუკუნის წინ იყო ეს ამბავი ნაწინასწარმეტყველები და დავით მეფე განაცხადებდა მას თავის ფსალმუნში: ,,განიყვეს სამოსელი ჩემი მათ შორის და კუართსა ჩემსა ზედა განიგდეს წილი'' (ფსალ. 21,19), ხოლო ზუსტად იმავე სიტყვებით აღწერდა თვითმხილველი მოციქული ათი საუკუნის შემდეგ: ,,განიყვეს სამოსელი ჩემი თავისა მათისა და კუართსა ჩემსა ზედა განიგდეს წილი''. (იოანე 19,24). ხოლო ეს კვართი რომაელი მეომრებისგან სწორედ ქართველმა ებრაელებმა შეიძინეს საქართველოსათვის! როგორც ვხედავთ, უსაზღვროა ქართველი ებრაელების ღვაწლი ქართველი ერისათვის იმ სამარადისო საღმრთო მადლის მინიჭებაში, რომელიც საქართველოში მაცხოვრის კვართის დავანებას უკავშირდება – აკი სწორედ ქართველმა ებრაელებმა – ელიოზმა და ლონგინოზმა – ჩამოიტანეს ეს კვართი იერუსალიმიდან! ისიც ნიშანდობლივია, რომ მაცხოვრის ტანჯვა და სიკვდილი პირველმა თანამედროვეთაგან ქართველმა ებრაელმა ქალმა – ნათელმხილველმა ელიოზის დედამ იგრძნო და განიცადა. მან დედის ლოცვად და დარიგებად გაატანა შვილს, არ მიეღო ღმერთკაცის მკვლელობაში მონაწილეობა და შვილმაც, როგორც გამოჩნდა და, როგორც ამას შემდგომი მოვლენებიც ადასტურებენ, პირნათლად შეასრულა დედის სიტყვა. წინააღმდეგ შემთხვევაში, საღმრთო განგებულება არ შეახვედრებდა მას იესოს კვართს, არ ჩამოაბრძანებინებდა კვართს თავის მეორე სამშობლოში და, რაც მთავარია, რომ არა იერუსალიმს წარგზავნილ ქართველ ებრაელთა უზაკველობა და ბრალის უქონლობა, ქართველების ეროვნებათშორისი ტოლერანტობა არ იკმარებდა ალბათ აბრაამის შთამომავალთა მიმართ მომავალი კეთილსათნო დამოკიდებულებისათვის – ქართველთა და ქართველ ებრაელთა მომავალ კეთილ ურთიერთობას საფუძვლად ის უნდა დასდებოდა, რომ ქართველებს მტკიცედ სწამდათ – ქართველ ებრაელებს მაცხოვარი არ გაუკრავთ ჯვარზე! მათ მის გვემა-ტანჯვაში, დამცირებასა და ქირდვაშიც არ მიუღიათ მონაწილეობა – ისინი მოვლენების ოდენ უტყვი მოწმეები იყვნენ, რისი ჯილდოც გახლდათ კვართი უფლისა მათთვის და იმ ქვეყნისათვის, რომელიც უნდა შექმნილიყო ახალ ისრაელად!

ყველა ქართველი ებრაელის ნამდვილი დიდი დედა იყო ელიოზ მცხეთელის მშობელი, რომელიც იესო ქრისტეში იდუმალი ხილვით აღიარებდა ჭეშმარიტ ღმერთს და მის ჯვარცმასა და ტანჯვაში ისრაელის მეფობის დასასრულს ხედავდა; დაი ელიოზისა, სიდონია, რომელმაც სიყვარულით ჩაიკრა გულში მაცხოვრის კვართი და იქვე აღესრულა, ჩვენი, ქართველების, საერთოდაც პირველი ქრისტიანი წმინდანია, რომლის საფლავზეც ამოვიდა სწორედ ის კვიპაროსი, საუკუნეებში ნათელ სვეტად – სვეტად ცხოველად რომ ადგას თავს ჩვენს ქვეყანას; გავიდა სამი საუკუნე მას შემდეგ და, როდესაც კვართის ამბავი უკვე აღარავის ახსოვდა, მისი ადგილსამყოფელი წმინდა ნინოს გაუმხილა ისევ ებრაელმა, ელიოზ მღვდლის შთამომავალმა – ჰურიათა მღვდელმა – აბიათარმა, რომელმაც ქრისტიანობა მიიღო თავის ქალიშვილთან და სხვა რამოდენიმე თვისტომთან ერთად. იგი გახდა მეფე მირიანის პირველი ქრისტიანი მრჩეველი, რასაც ბოლოს ქართველთა მეფისა და მთელი ქვეყნის გაქრისტიანება მოჰყვა! ამდენად, როდესაც პირველი საუკუნეების ქართველ ებრაელთა ღვაწლზე ვსაუბრობთ, როგორ არ უნდა დავუფასოთ ელიოზ მცხეთელს და ლონგინოზ კარსნელს უფლის კვართის საქართველოში ჩამობრძანება, ხოლო წმინდა სიდონიასა და წმიდა აბიათარს – ქართველთა ზიარება მაცხოვნებელ ქრისტიანულ სარწმუნოებასთან და როგორ არა ვთქვათ, რომ საქართველოში პირველი ქრისტიანები – ქართველი ებრაელები იყვნენ!

მაგრამ აქვე ისიც უნდა აღვნიშნოთ, რომ ქართველები ღირსეული მოწაფენი აღმოჩნდნენ და თაყვანისცემითა და კრძალულებით მიიღეს მოძღვრება განკაცებული ძისა უფლისა. ხოლო წმიდა სიდონიასა და წმიდა აბიათარის მემკვიდრე ქართველი ებრაელები თვისტომთ ვერ გაემიჯნენ და ძველი აღთქმის ახალთან თავიანთ მიერ გავლებულ მიჯნის მიღმა დარჩნენ. არადა, ქრისტიანული რელიგიის ჭეშმარიტებას ხომ სწორედ ის ძველი აღთქმა ადასტურებს, რომელსაც დღესაც ეფუძნება ებრაელთა სარწმუნოება. სწორედ ძველ აღთქმაში იყო ნაწინასწარმეტყველები მესიის მოვლინება, რაც სრულად გაცხადდა ახალ აღთქმაში – ანუ, ახალ აღთქმაში აღსრულდა ის, რასაც ჯერ კიდევ ძველი აღთქმა ქადაგებდა. ამდენად, ძველი აღთქმა ახალი აღთქმის გარეშე გაუგებარია, მით უფრო, როდესაც საკითხი მესიის მოვლინებას შეეხება, რადგან, თუკი ებრაელთა რაბინები კვლავაც ელოდებიან მესიას – მიწიერ ადამიანს, ისინი თავიანთსავე წმიდა წიგნს ეწინააღმდეგებიან. თავად განსაჯეთ, თუ როგორ მოწმობენ მესიაზე ძველი აღთქმის წინასწარმეტყველნი, რომლებიც ებრაელთათვის დღემდე შეურყეველი ავტორიტეტები არიან: წმიდა დავითი – მეფე და წინასწარმეტყველი ბრძანებს: ,,უფალმან მრქუა მე: ძე ჩემი ხარი შენ, მე დღეს მიშობიე შენ'' (ფსალ. 2,7). ხოლო სხვაგან სად განხორციელებულა ძის შობა მამისაგან, თუ არა ახალ აღთქმაში? როდესაც ესაია ამბობს: ,,აჰა, მუცლადიღებს ქალწული და შობს ძეს, და უწოდებს სახელად ემანუელს'' (ეს. 7,14), შევადაროთ როგორ სიტყვა-სიტყვით იმეორებს წინასწარმეტყველებას მათეს სახარება: ,,აჰა, ქალწული მიუდგეს და შვას ძე, და უწოდიან სახელი მისი ემმანუელ, რომელ არს თარგმანებით: ჩუენთანა ღმერთი'' (მათე 1,23) და თუ ქალწულისგან იშვა უფალი ჩვენი იესო ქრისტე, შვიდი საუკუნის შემდეგ ახდენილი წინასწარმეტყველება კიდევ სხვა რა დასტურს მოითხოვს? და ან სხვა ვისზე, თუ არა ქრისტეზე, ცხადდება ფსალმუნში აღვლენილი მესიის სადიდებელი: ,,და თაყუანისსცემდენ მას ყოველნი მეფენი ქვეყანისანი, და ყოველი წარმართნი, და ყოველნი წარმართნი ჰმონებდნენ მას'' (ფსალ. 71,11).

განა ვნების კვირის ავბედით დღეთა გამო, იუდა ისკარიოტელის პირით არ წინასწარმეტყველებს ზაქარია, როდესაც ძველ აღთქმაში გვამცნობს: ,,მომიწონიან გასამრჯელოდ ოცდაათ ვერცხლს. მითხრა უფალმა: ჩაყარე ისინი საგანძურში – საუკეთესო საფასურია, როგორც დავფასდი მათგან. მეც ავიღე ოცდაათი ვერცხლი და ჩავყარე უფლის სახლის საგანძურში'' (ზაქ. 11,12-13). ახდა თუ არა ეს თვითბრალდება საკუთარი მოძღვრის 30 ვერცხლად გაყიდვისა? ქრისტეს კვართის გაყოფის ერთნაირი აღწერის შესახებ, დავით მეფისა და იოანე მახარებლის მიერ, ზემოთ უკვე ითქვა; ხოლო თვით ის მოვლენები, რომლებიც თან ახლდა ჯვარცმას, სავსებით ისე აღსრულდა, როგორც ამოს წინასწარმეტყველი უქადიდა: ,,იმ დღეს იქნება, ამბობს უფალი ღმერთი, რომ შუადღისას ჩავიყვან მზეს და დღის სინათლეზე დავაბნელებ ქვეყანას'' (ამოს, 8,9). ეს ხომ წინასწარმეტყველებაა იმ მოვლენისა, რომელიც თან ახლდა ქრისტეს ჯვარცმას!

ახლა კი, ის დროა, გავიხსენოთ, რას ჰპირდება მოსეს უფალი: ,,შენ რომ ხარ, ისეთ წინასწარმეტყველს დავუდგენ მოძმეთა წრიდან. თუ ვინმე არ შეისმენს ჩემს სიტყვებს, რომელთაც ის გამოაცხადებს ჩემი სახელით, თავად მე მოვთხოვ მას პასუხს'' (II რჯ. 18,18-19). როდესაც ამ სიტყვებს ვკითხულობთ, იმ ამაგის სანაცვლოდ, რომელიც ქრისტიანობის დამნერგავ ქართველ ებრაელებს მიუძღვით ჩვენს მიმართ, ჩნდება ჭირისუფლის ბუნებრივი ზრუნვა, რათა ,,სიტყვების არ შესმენის'' გამო ჩვენს თანამოძმეებს არა ევნოთ რა   უფლის წინაშე! ხოლო დამაიმედებლად გვახსენდება პავლე მოციქულის წინასწარმეტყველება ბოლო ჟამისთვის, იმის თაობაზე, რომ მსოფლიოს მრავალი ხალხის ქრისტიანობისაგან განდგომილებასთან ერთად დაიწყება ებრაელი ერის მიახლება ქრისტიანობასთან:

,,არა მნებავს უმეცრებაი თქუენი, ძმანო, საიდუმლოისაი ამის, – რაითა არა იყვნეთ თავით თვისით ბრძენ, – რამეთუ სიბრმე ჟამადჟამად შეჰყვა ისრაელსა, ვიდრემდე სავსებაი იგი წარმართთაი შემოხდეს.

და ესრეთ ყოველი ისრაელი ცხონდეს, ვითარცა წერილ არს: მოვიდეს სიონით მხსნელი და მოაქციოს უღმრთოებისაგან იაკობი...'' (რომ. 11,25-26).

    

მამული, ენა, სარწმუნოება

წმიდა მოწამე აღაპი და მასთან 7 მოწამე
15 (28) მარტს მართლმადიდებლური ეკლესია აღნიშნავს წმიდა მოწამე აღაპი და მასთან 7 მოწამის (+303) ხსენების დღეს.
22 მარტი - ხსენება წმიდა მოწამე ურპასიანესი (+295)
მაქსიმიანემ ბრძანა, ხეზე მიებათ ურპასიანე და ხარის გამხმარი ძარღვებით ეცემათ. შემდეგ წმიდანი რკინის გალიაში ჩასვეს და ცეცხლი შეუნთეს. წმიდა ურპასიანემ აუტანელი ტკივილები ლოცვით დაითმინა.
gaq