ერეკლე II-ს 24 შვილი ჰყოლია...

თვით პირუთვნელ საისტორიო წყაროებშიც კი ერთად თავმოყრილი არ არის ცნობები ერეკლეს ოჯახის წევრების შესახებ. სხვადასხვა მატიანეებზე დაყრდნობით მკვლევარმა ნოდარ შოშიტაშვილმა აღადგინა ცნობები ერეკლეს მეუღლეებსა და შვილებზე ქრონოლოგიურად:

საქართველოს მეფის ერეკლე II-ის პირველი თანამეცხედრე გახლდათ ქეთევანი, ვახტანგ ორბელიან-ყაფლანიშვილის ასული. მისგან ერეკლეს შეეძინა შვილები: რუსუდანი (ნაადრევად გარდაიცვალა), ვახტანგი (1740-1760 წწ.), უცნობი შვილი, რომელიც ადრე გარდაცვლილა.

მეორე თანამეცხედრე გახლდათ ანა – ზაალ აბაშიძის ასული. ანა ერეკლე II-მ შეირთო 1745 წელს პირველი ცოლის განდევნის შემდგომ (იგი მონაზვნად აღიკვეცა). მეფეს ანა დედოფლისაგან შეეძინა შვილები:

გიორგი XII (ქართლ-კახეთის მეფე 1798-1800 წლებში); თამარი – ცოლად გაჰყვა დავით ორბელიანს, სარდალსა და სახლთუხუცესს.

დედოფალი ანა 1749 წელს ნაადრევად აღესრულა.

მესამე თანამეცხედრე გახლდათ დარეჯანი, ოტია დადიანის ასული. მისგან მეფეს შეეძინა შვილები:

ელენე – მეუღლე იმერთა უფლისწულ არჩილისა (ალექსანდრე V-ის შვილი და სოლომონ I-ის ძმა).

მარიამი – ტფილისის მოურავის დავით ციციშვილის მეუღლე.

ლევანი (1756-1781 წწ.).

სოფიო – ადრე გარდაიცვალა.

იულონი (1760-1827 წწ.).

სალომე – ადრე გარდაიცვალა.

ვახტანგი (ალმასხანი) – (1761-1814 წწ.).

თეიმურაზი – კათალიკოსი ანტონ II (1788-1811 წლებში).

სოსლან დავითი – ადრე გარდაიცვალა.

ალექსანდრე (1771-1844 წწ.).

არჩილი – ადრე გარდაიცვალა.

ქეთევანი – იოანე მუხრანბატონის მეუღლე.

ფარნაოზი (1775-1852 წწ.).

თეკლა (1778-1846).

ეკატერინე.

ლუარსაბი.

მირიანი (1766-1815 წწ.).

ხორეშანი.

ანასტასია.

ასე რომ, მეფე ერეკლეს 24 შვილი ჰყოლია. სამწუხაროდ, ბევრი მათგანის გარდაცვალებას თავადვე მოსწრებია.

ილია ჭავჭავაძე

ამბავად გაგონილნი

I

ერთხელ მეფე ერეკლე II მიბძანდებოდა თურმე ქალაქიდამ კახეთს და თან, რასაკვირველია, ამალა ხლებია. მზე დაწურვაზედ ყოფილა, როცა მეფე მიბძანებულა საგარეჯოს ბოლოებზედ, დაუნახავს, რომ ერთს ყანაში დიდძალი მუშა დგას და მკის. იკითხა – ეს ამოდენა მუშა ვისიაო. მოახსენეს – აქ საგარეჯოში ერთი შეძლებული გლეხია და იმისი მამითადიაო.

– შაბაშ გლეხსაო, – ბრძანა თურმე და იმისი ვინაობა იკითხა. მოახსენეს ვინც არის და

თან  დაატანეს:  ასეთი  ხელმოჭერილი  რამ  კია,  რომ  პურს  არავის  აჭმევს,  თუ  არას გამორჩაო.

შეაყენა მეფემ ცხენი და უბრძანა: თუ აქ არის ის გლეხი, აქ მომიყვანეთო.

მოიყვანეს, მეფემ უბრძანა: ვახშმად ჩემის ამალით შენი სტუმარი ვარო.

– მობძანდი, შენი ჭირიმე – უპასუხა გლეხმა: – მაპატიე კი, აქ სამზადისი არა მაქვს, შინ

მეწვიეო.

მეფემ ნება დართო. გლეხი გადაჯდა ცხენზედ და ჭენებით წინ წავიდა. ვიდრე მეფე

აბძანდებოდა სოფელში, ჩამოღამდა კიდეც. გლეხი წინ მოეგება, მიიწვია მეფე მიწურის სახლის ბანზედ, რომელიც თავიდამ ბოლომდე საფენით მოეფინა კიდეც. ძალიან კარგად დახვდა თურმე მეფესა და იმის ამალასაც. როცა მეფემ ვახშამი მიირთო, წასვლა დააპირა და ცხენები მოითხოვა. მოართვეს ცხენები. გლეხს მადლი უბრძანა და ზედ დაატანა:

– აკი, შვილო, შენ პურს არავის აჭმევ ისე, რომ არას გამორჩეო?

– მაინც ეგრეა, შენი ჭირიმე! – უპასუხა თამამად გლეხმა: – მართალი მოუხსენებიათ.

– როგორ? აბა დღეს მე რას გამომრჩი?

– აი ბანზე მიწა ახლად დაყრილია. ამის დატკეპნას კარგა მუშა მოუნდებოდა და მე

მეტი  გამორჩომა  რად  მინდა,  რომ  ჩემმა  ბატონმა  და  ამოდენა  დიდებულმა  ხალხმა თავისის საკუთარის ფეხით ბანი დამიტკეპნესო.

მეფეს მოეწონა ეს მოსწრებული სიტყვა, გაეცინა და ხალათი უბოძა.

2

მეფე ერეკლე II-ს ჰხლებოდა ერთი ღარიბი მოხუცებული დედაკაცი და მოწყალება ეთხოვნა.

– სხვისა მამავ და ჩემო მამინაცვალო, ერთხელ ჩემკენაც მოიხედეო, – ეხუმრა დედაკაცსა.

–    რა    არის,   ამოდენა   ხანია   სულ   მოწყალებაზედ   დადიხარო,   –    ებრძანებინა

ხუმრობითვე მეფეს, – განა შვილები არა გყავსო?

–  მაშ  რის  დედაკაცი  ვიქნები,  რომ  შენთვის  ყმა  არ  გამეზარდოს,  შვიდი  შვილი

გაგიზარდეო!

– არა გრცხვენია, დედი, შვიდის შვილის პატრონი და საგლახაოდ დაიარებიო!?

– ვიშ, შენი კვნესამე! ნეტავი ერთი მყვანდეს და შენისთანაო.

ვ

მეფე გიორგი XIII-ს ერთი კარისკაცი ჰყოლია. თუმცა ხნით მეფეზე უფროსი ყოფილა, მაგრამ წვერ-ულვაშში ერთი ჭაღარაც არა რევია თურმე. ერთხელ მეფეს იმისათვის ებძანებინა:

–  ერთი  მითხარ,  რისაგან  არის,  რომ  მე  ამოდენა  ჭაღარა  გამომერია,  ლამის  სულ

გავთეთრდეო და შენ კი, ჩემზედ უფროსს, ეგრე შავად შეგაბერდა თმა და წვერ-ულვაშიო?

–  წესიც  ეგრეა,  ბატონოო!  –  უპასუხა  კარისკაცმა.  –  თქვენ  ხელმწიფე  ბძანდებით,

პირნათლად უნდა სუფევდეთო, და მე კი თქვენი ყმა ვარ, პირშავადაც რომ ვიყო, არა მიშავს-რაო.

4

მეფე გიორგი XIII ერთს დროს ყაზახ-ბორჩალოს მიბძანებულა და სწვევია ერთს დარბაისელს, საქართველოს ერთგულს მოხუცებულს აღალარსა. ჩამოვარდნილა ლაპარაკი ცხენებზე და მეფეს უკითხავს აღალარისათვის:

– ყაზახ-ბორჩალოს ცხენი უწინ განთქმული იყო მთელს საქართველოში, ეხლა კი იმისთანა ცხენები აღარ გამოდიან. რა იქმნენ ის უწინდელი ცხენებიო?

– იმ ცხენებზე ის უწინდელი ქართველები შესხდნენ და წავიდნენო, – უპასუხა გულამოჯდომით მოხუცებულმა აღალარმა.

[1877 წ.]